مقالات حجت الاسلام والمسلمین شیخ حسین انصاریان . ۱۳۹۵/۰۳/۰۸ آشنایی با استادشمه اى از زندگانى استاد حسین انصاریانقرنهاست که شهرستان خوانسار چهره هاى بزرگ علمى و ادبى و هنرى و چهره هایى بس ماندگار را به جامعه بشرى تحویل داده است .چهره هاى عالم و ملکوتى مانند مرحوم آیة الله العظمى آقا حسین خوانسارى (رحمه الله) ، مرحوم آیة الله العظمى آقا جمال خوانسارى (رحمه الله) ، مرحوم آیة الله العظمى سید محمد تقى خوانسارى (رحمه الله) ، مرحوم آیة الله العظمى سید احمد خوانسارى (رحمه الله) و هزاران عالم دیگر همگى برخاسته از این قطعه ایران اسلامى مى باشند . دانشمند معظم ، استاد حسین انصاریان در18 آبان ماه سال 1323 در این شهر عالم پرور متولد شد .پدر او از خاندان حاج شیخ مى باشد . این خاندان از خانواده هاى شناخته شده و خدمتگذار به دین بوده اند و عالمان باعظمتى در این خاندان بزرگ به چشم مى خورد . مرحوم آیة الله العظمى شیخ موسى انصاریان ( خوانسارى ) (رحمه الله) که شخصیت علمى و دینى او بر اهل فن پوشیده نیست نیز از همین خانواده بود .مرحوم امام خمینى رضوان الله تعالى علیه مى فرمودند : بهترین کتاب صلاة در فقه شیعه ، کتاب مرحوم آیة الله انصاریان مى باشد . او دهها اثر علمى از خود بجا گذاشت که منیة الطالب که تقریرات درس مرحوم نائینى است از آثار علمى آن بزرگوار مى باشد .در شهر نجف قاطبه علما به مرجعیت آن مرحوم ـ بعد از آیة الله العظمى اصفهانى ـ اعتقاد داشتند ، اما عمر او کفاف نداد و قبل از مرحوم سید از دار دنیا رفت .خانواده مادرى استاد ، از سادات مصطفوى آن شهر مى باشند که جد مادرى استاد از چهره هاى شناخته شده و امین آن شهر بوده و بارها اتفاق مى افتاد که علماى زیادى که از نجف و قم به خوانسار مى آمدند به منزل او وارد مى شدند .استاد در سن 3 سالگى خاطره اى در این مورد بیان مى کنند :« روزى آیة الله العظمى محمد تقى خوانسارى (رحمه الله) به منزل جد ما آمده بود . من در سنین کودکى در اتاق را باز کردم و مستقیم به طرف آیة الله خوانسارى رفتم و در آغوش او نشستم . پدربزرگم جلو آمد که من را به اندرون ببرد . آیة الله خوانسارى جلوى او را گرفت و مرا نوازش کرد و از من پرسید : مى خواهى در آینده چکاره شوى؟ جواب دادم : مى خواهم مثل شما بشوم . ایشان در حق من دعا کرد .هر گاه شبح آن خاطره از ذهنم مى گذرد ، و یاد آن چهره ملکوتى و دعاى آن بزرگوار که مى افتم ، یکى از شیرین ترین خاطرات عمرم در ذهنم تداعى مى شود » .استاد انصاریان در سومین بهار زندگى بود که دست تقدیر ، خانواده او را منتقل به تهران کرد ، و در یکى از محله هاى مذهبى آن شهر ـ خیابان خراسان ـ سکونت گزیدند .محور علمى آن منطقه در آن زمان مرحوم آیة الله حاج شیخ على اکبر برهان (رحمه الله) بود . استاد در همان اوان کودکى از محضر پرفیض آن استاد الهى بهرمند شد . معظم له بارها به این نکته اذعان مى کند که : « تاکنون مانند و همتاى او را در میان چهره هاى روحانى ندیده ام » .آیة الله برهان که عالمى تحصیل کرده و مجتهدى وارسته بود ، در آن روزها امامت جماعت مسجد لُر زاده را عهده دار بود . آن عالم آگاه مسجد را به نحوى اداره مى کرد که خردسال و جوان و پیر مجذوب آن کانون الهى بودند . همچنین آن مرحوم مدرسه اى را در آن منطقه بنا گذاشت که شاگردان از کلاس اول تحت تربیت مستقیم آن مرحوم قرار گرفته بودند .استاد انصاریان یکى از خاطرات خود را در مورد مرحوم برهان چنین بیان مى کند :« بارها از آن مرحوم در منبر و کلاس شنیده بودم که علاقه اى نداشت در تهران از دنیا برود و در تهران دفن شود ، و این مسأله به عنوان دعایى در آمده بود که آن مرحوم با اشک چشم در لیالى احیا به محضر پروردگار عرضه مى کرد . عاقبت آن بزرگوار در سال 1338 زمانى که من 14 سال بیشتر نداشتم در سفر حج در حریم امن پروردگار از دنیا رفت و پیکر پاک او در شهر جده نزدیک به مدفن حضرت حوا دفن گردید » .دیدن چهره ملکوتى آن استاد اخلاق ، و منش و روش زندگانى او در استاد اثر عمیق بخشید ، به نحوى که استاد جاى خالى آن معلم الهى را تا هم اکنون نیز در وجود خود حس مى کند .استاد انصاریان از کودکى با چهره هاى الهى مأنوس بود . چهره هایى مانند مرحوم آیة الله سید محمد تقى غضنفرى (رحمه الله) از علمای بزرگ شهر خوانسار ـ که باز هم خاطره اى از آن مرحوم از زبان استاد بیانگر این انس و الفت روحانى و معنوى معظم له با بزرگان و فرزانگان است :« سال اولى که به سلک محصلان دینیّه در آمده بودم ، و خبر آن به مرحوم غضنفرى رسید ، در منزل خود به مناسبت طلبگى من مهمانى خاطره انگیزى را ترتیب داد و در آن مهمانى از بستگان پدرى و عده اى از اهالى محل را دعوت نمود .این مهمانى از آن عالم وارسته آن هم به مناسبت اینکه من قدم در وادى علم گذاشته بودم آن هم در سنین جوانى ، اثر تشویقى بسزایى در من داشت . مرحوم غضنفرى عالمى وارسته و ساده زیست بود و سالها در شهر خوانسار در زمان طاغوت نماز جمعه را اقامه مى نمود » .یکى دیگر از آن چهره هاى ملکوتى ، مرحوم آیة الله سید حسین علوى خوانسارى (رحمه الله)بود . مرحوم علوى از مجتهدان سرشناس خوانسارى بود و درمحله بالاى خوانسار ـ محله مادرى استاد ـ اقامه جماعت و تدریس داشته و صدها محصل علوم دینى از محضر او استفاده ها بردند . ایشان در حالى از نجف اشرف به خوانسار آمده بودند که استادان آن بزرگوار اجتهاد او را مکتوباً تصریح نموده بودند .باز هم پاى صحبت استاد مى نشینیم و خاطره اى از آن مرحوم مى شنویم :« سال اولى بود که ملبس به لباس روحانیت شده بودم و براى دیدن جد مادرى مرحوم سید محمد باقر مصطفوى (رحمه الله) و جده ام و اقوام به خوانسار رفته بودم . یکى از آشنایان مرا در خیابان دید و گفت : حاضرى ده شب در مسجد آقا اسد الله منبر بروى ؟ گفتم : حاضرم . روز اولى که به مسجد رفتم دیدم آن عالم بزرگوار ـ مرحوم آیة الله علوى ـ در جمع مستمعان نشسته است . تعجب کردم که آن عالم و مجتهد بزرگوار به چه مناسبت پاى منبر جوان نوپایى چون من آمده بود ، پیش خود گفتم : شاید با بانى مجلس رابطه اى دارد ، اما با کمال تعجب دیدم تمام این ده روز در مجلس شرکت کرد و شرکت او هم بخاطر تشویق من بوده است » .یکى دیگر از آن چهره ها آیة الله حاج سید محمد على ابن الرضا خوانسارى دامت برکاته است که استاد از کودکى به مناسبت نسبت فامیلى که به ایشان داشتند ، با ایشان حشر و نشر داشته اند . استاد در خصوص ارتباط با این عالم متخلق چنین مى فرماید :« از همان ایام کودکى یک نکته اساسى و زیبا از حضرت آقاى ابن الرضا دامت برکاته ـ که داراى موقعیت علمى و شخصیت اجتماعى ممتاز و صفاى باطن هستند ـ در ذهنم نقش بسته بود که : در هر شب جمعه بعد از نماز عشاء ، زیارت حضرت اباعبدالله الحسین (علیه السلام) ( وارث ) را ایستاده و با شور و حال براى عموم مردم قرائت مى کردند که ارتباط این عالم بزرگوار به این کیفیت با حضرت سیدالشهداء (علیه السلام) اثرات مثبتى در روحیه من داشت » .از جمله افرادى که استاد با آن چهره ها ارتباط داشته اند مى توان از مرحوم الهى قمشه اى (رحمه الله) نام برد که استاد در جلسه اخلاق آن مرحوم استفاده ها برده است .مجموعه این عوامل ـ عامل خانواده و مربّى اخلاق ـ باعث شد که استاد پس از تکمیل دروس دبیرستانى ، راه طلبگى را در پیش بگیرد و پس از مشورت با مرحوم الهى قمشه اى (رحمه الله) دروس طلبگى را آغاز کند .تحصیلات استاد در دو حوزه علمى تهران و قم بوده است . در تهران ادبیات را آغاز مى کند و پس از اتمام ادبیات به محضر عالم ربانى حضرت آیة الله میرزا على فلسفى دامت برکاته ـ که آن روزگار بعد از مرحوم برهان در مسجد لُر زاده اقامه جماعت داشته اند ـ مى رسد و از ایشان تقاضا مى کند کتاب معالم الاصول را به صورت خصوصى براى ایشان تدریس فرماید . آن عالم کم نظیر ـ که جزء معدود کسانى هستند که مرحوم آیة الله العظمى خوئى (رحمه الله) کتباً به اجتهاد او تصریح داشته ـ تقاضاى استاد را مى پذیرد و پس از اتمام لمعتین و معالم از محضر آیة الله فلسفى کسب اجازه مى نماید تا به حوزه علمیه قم مهاجرت نماید . آیة الله فلسفى استاد را تشویق نموده و ایشان را با مهربانى در آغوش مى گیرد و زمانى که استاد تقاضاى نصیحتى مى کند که ره توشه راه او باشد ، آیة الله فلسفى حدیثى را از پیامبر بعنوان هدیه و زاد به او مى فرماید که : « مَن کَانَ لِلَّهِ کانَ اللّهُ لَه » . استاد انصاریان مى فرماید : « از آن روز تا به امروز سعى کردم به سفارش ایشان عمل کنم و دست عنایت خداوند را هم در زندگی خود دیدم . آرى ، هرکس که با او باشد خدا نیز با او خواهد بود » .استاد در حوزه علمیه قم نیز مانند تهران سعى مى نماید با چهره هاى الهى مأنوس باشد . لذا به محضر مرحوم آیة الله حاج شیخ عباس طهرانى (رحمه الله) مى رسد و از محضر پربرکت او بهره ها مى برد .همچنین در جلسات اخلاقى مرحوم حاج آقا حسین فاطمى (رحمه الله) شرکت مى نماید و در این زمینه مى فرماید :« غالب سخنرانى هاى اخلاقى آیة الله فاطمى همراه با اشک چشم و شور و حال از جانب خود آن مرحوم و شاگردان بود » .سرانجام بدست مبارک مرحوم آیة الله حاج شیخ عباس طهرانى (رحمه الله) ملبس به لباس روحانیت مى گردد و تحصیلات خود را اینگونه ادامه مى دهد :رسائل و مکاسب و کفایه را نزد علماى گرانقدرى مانند آیة الله اعتمادى ، آیة الله العظمى فاضل لنکرانى ، آیة الله صالحى نجف آبادى و آیة الله صانعى فرا مى گیرد .پس از اتمام سطوح عالیه وارد مرحله استنباطى فقه و اصول ـ درس خارج ـ مى گردد . در این قسمت هم از محضر فقهاى عظام : مرحوم آیة الله سید محمد محقق داماد (رحمه الله) ، مرحوم آیة الله منتظرى(رحمه الله) ، مرحوم آیة الله حاج شیخ ابوالفضل نجفى خوانسارى (رحمه الله) و بالاخص سالیانى از محضر مرحوم آیة الله العظمى حاج میرزا هاشم آملى (رحمه الله) استفاده ها مى نماید ، که حاصل این برهه از ایام تحصیلى استاد ، تقریرات گرانمایه فقه و اصول درس مرحوم آیة الله حاج میرزا هاشم آملى (رحمه الله) است که ایشان به رشته تحریر در آورده اند ، که این اثر بصورت مخطوط می باشد و مباحث حکمت را از حضور آیة الله گیلانى معانی و بیان و بدیع را از محضر حجة الاسلام و المسلمین جوادی در تهران استفاده نمودند .لازم بذکر است که در پس این تلاش چشم گیر ، معظم له از بزرگان آیات و مراجع تقلید مانند : مرحوم آیة الله العظمى میلانى (رحمه الله) و مرحوم آیة الله العظمى آخوند همدانى (رحمه الله)و مرحوم آیة الله کمره اى (رحمه الله) و مرحوم آیة الله العظمى گلپایگانى (رحمه الله) و مرحوم آیة الله العظمى حاج سید احمد خوانسارى (رحمه الله) و مرحوم آیة الله العظمى مرعشى نجفى (رحمه الله) و مرحوم آیة الله العظمى امام خمینى (رحمه الله) صاحب اجازات علمیه و روائیّه مى باشند .استاد بعد از تحصیل علوم دینى و اتمام مدارج عالیه حوزوى و استفاده از محضر بزرگان و اساتید حوزه علمیه براى رسیدن به هدف اصلى خود ـ که مهمترین مسئله براى یک محصل علوم دینى محسوب مى شود ـ که همان تحقیق و تألیف و تبلیغ علوم اسلامى مى باشد ، از حوزه علمیه قم به تهران مراجعت مى نماید و تاکنون بیش ازچهل سال است که علاوه بر حدود سی هزار ساعت سخنرانی در داخل وخارج کشور مشغول خدمت در انجام وظائف الهى مى باشند .شش هزار نوار سخنرانى بى تکرار و بیش از هشتاد عنوان کتاب درقالب 128 جلد ـ از محصولات اقامت اجبارى معظم له در تهران مى باشد .فهرست تألیفات فارسی:1 ـ ترجمه قرآن کریم .2 ـ ترجمه نهج البلاغه .3 ـ ترجمه صحیفه سجادیه .4 ـ ترجمه و بازنویسى مفاتیح الجنان .5 ـ شرح دعاى کمیل جلد 1و2. چاپ جدید6 ـ اهل بیت (علیهم السلام) عرشیان فرش نشین7 ـ معاشرت .8- جلوه های رحمت الهی9- فرهنگ مهرورزی10- عبرت آموز11- زیباییهای اخلاق12- توبه آغوش رحمت13- بربال اندیشه (جلد 1)14- بر بال اندیشه (جلد 2)- در دست چاپ15- با کاروان نور16- سیمای نماز17- لقمان حکیم18- فروغی از تربیت اسلامی19- رسائل حج20- دیوان مسکین (مجموعه اشعار عرفانی)21- پرسشها و پاسخها- 5 مجلد (در دست چاپ)22- نظام خانواده در اسلام23- مونس جان24- عرفان اسلامى ( شرح مصباح الشریعه ) 15 مجلد . چاپ جدید25- دیار عاشقان (تفسیرو شرح صحیفه سجادیه ) 15 مجلد . (چاپ جدید)26- سیری در معارف اسلامی جلد 1(عقل کلید گنج سعادت)27- سیری د رمعارف اسلامی جلد2(عقل محرم راز ملکوت)28- سیری د رمعارف اسلامی جلد3(حدیث عقل و نفس)29- مجموعه سخنرانیهای موضوعی(22 عنوان) قطع پالتویی.30- اسلام و کار و کوشش .31- اسلام و علم و دانش .32- امام حسن بن على (علیه السلام) را بهتر بشناسیم .33- معنویت ، اساسى ترین نیاز عصر ما .34 ـ بسوى قرآن و اسلام .35 ـ مرز روشنایى ( اشعار ) .36 ـ مناجات عارفان ( اشعار ) .37 ـ چشمه سار عشق ( اشعار ) .38 ـ گلزار محبت ( اشعار ) .39 ـ عبرتهاى روزگار .40 ـ نسیم رحمت .41 ـ اخلاق خوبان .42 ـ در بارگاه نور .43 ـ چهل حدیث حج .44 ـ حج وادى امن .45 ـ چهره هاى محبوب و منفور قرآن .46 ـ ادب و آداب زائر47 ـ راهى بسوى اخلاق اسلامى .48 ـ ولایت و رهبرى از دیدگاه نهج البلاغه .49 ـ مجموعه مقالات .51 ـ عبودیت .52 ـ شفا در قرآن .53 ـ نفس .54 ـ تقریرات درس مرحوم آیت الله العظمى حاج میرزا هاشم آملى ( مخطوط ) .55 ـ تقریرات درس خارج مرحوم آیة الله حاج شیخ ابوالفضل نجفى خوانسارى ( مخطوط ) .56-سیری درمعارف اسلامی(18 جلد مجموعه سخمرانی های موضوعی) همچنین کتابهاى استاد معظم که تا کنون به زبانهاى خارجى ترجمه وچاپ شده عبارتند از :1 ـ با کاروان نور ( انگلیسى ) .2 ـ نظام خانواده در اسلام ( انگلیسى ) .3 ـ نظام خانواده در اسلام ( اردو ) .4 ـ نظام خانواده د ر اسلام ( روسى) .5 ـ نظام خانواده در اسلام ( ترکى استانبولى) .6 ـ نظام خانواده در اسلام ( عربى ) .7 ـ شرح دعاى کمیل ( عربى ) .8 ـ شرح دعاى کمیل ( اردو) .9 ـ شرح دعاى کمیل ( انگلیسى ) .10 ـ توبه آغوش رحمت ( عربى ) .11 ـ توبه آغوش رحمت ( انگلیسى ) .12 ـ توبه آغوش رحمت ( اسپانیولی) .13- توبه آغوش رحمت (اردو)14 ـ لقمان حکیم ( اردو ) .15- دیار عاشقان (انگلیسی) دوجلدی16- اهلب بیت (اردو)17- اهل بیت(عربی)18- اهل بیت(انگیسی)19- اهل بیت(روسی) 20- معاشرت (عربی اردو انگلیسی) نگاهی کوتاه به زندگی و شخصیت علمی استاد حسین انصاریان پاسدارى از مرزهاى اعتقادى و اخلاقى مکتب تشیع و تبلیغ و ترویج معارف اهل بیت علیهم السلام مرهون مجاهدت عالمانى است که با درک درست از توان و قابلیتهاى خداداى و تعریف جایگاه خود، بر اساس تکلیف در هر عصر و زمانى برگى از تاریخ تشیع را به خود اختصاص دادهاند. در تورق تاریخ حوزههاى تشیع به نام بزرگانى برمىخوریم که در یکى از عرصههاى پژوهش، آموزش، و یا «تبلیغ» و یا همهى آنان، چون ستارگانى تابناک مىدرخشند. اندیشمند محقق حضرت علامه استاد حسین انصاریان «دام عزه الشریف» که امروز از برجستگان و نامآوران عرصهى «تبلیغ»به شمار مىآیند در دو عرصهى «پژوهش» و «آموزش» نیز براى قشر فرهیخته خواص جامعه عالمى شناخته شده است اما متأسفانه این دو بعد از زندگى علمى و معنوى ایشان در بین عامهى مردم به دلیل گستردگى فعالیتهاى تبلیغى ناشناخته باقى مانده است، او که بر اساس احساس تکلیف و نیاز جامعه، به خاطرحرکتهاى ضد ارزش و ضد دینى رسانههاى رژیم ستم شاهى، رسالت خود، بر دفاع از دین و ارزش هاى مکتب در جایگاه وعظ و خطابه ترسیم کرده بود، و به خاطر همین رویکرد، همواره مورد تشویق مراجع عظام تبلیغ و بزرگان دین قرار گرفت هرگز در محافل پژوهشى و آموزشى به معرفى خود نپرداخت. اگر از نقش استاد حسین انصاریان در عرصهى «آموزش» تنها به الگوگیرى صدها طلبه جوان در زاویهى دید و چگونگى ورود و خروج این استاد به مباحث دینى به ویژه در وعظ و خطابه و استفادهى صدها تن از مبلغان و وعاظ و سخنرانان از صدها نوار و نوشتار ایشان براى مخاطبان خود در سطوح علمى گوناگون بسنده کنیم و قضاوت را به اهل این عرصه بسپاریم به جرأت مىتوان گفت: این عالم فرزانه که بیشتر مردم او را تنها به منبرهاى عالمانه، صداى دلنشین و روضههاى عارفانه مىشناسند؛ در عرصهى پژوهش و نگارش، پژوهشگر و نویسندهاى گمنام به شمار مىآید، که حق و جایگاه او در این عرصه از سوى جامعهى علمى ما ادا نشده است.استاد انصاریان که در 18 آبان ماه سال 1323 ه. ش در شهر مذهبى و عالمپرور خوانسار و در خانوادهاى مذهبى و عالمپرور «انصاریان» دیده به جهان گشود، از همان سنین کودکى با دیدن چهرهى نورانى مرجع عالىقدر آیتالله العظمى سیدمحمدتقى خوانسارى تصمیم خود را براى پوشیدن رداى مقدس تبلیغ دین و معارف اهل بیت علیهم السلام را گرفت. مهاجرت خانوادهى استاد از خوانسار به تهران و سکونت وى در خیابان خراسان و در یکى از محلههاى مذهبى این شهر، فصل جدیدى را در زندگى او رقم زد، آشنایى استاد انصاریان در این منطقه با عالم ربانى و متخلق به اخلاق الهى آیه الله حاج شیخ علىاکبر برهان «رحمه الله» و تحصیل در مدارس ابتدایى و راهنمائى و دبیرستان تحت پوشش اندیشههاى این عالم، نقش محورى را در شکلگیرى شخصیت علمى و معنوى وى ایفا کرد، شخصیتى که هنوز استاد هم از او به یگانه دوران یاد مىکند. جذابیت معنوى آیتالله العظمى محمدتقى خوانسارى «رحمه الله»، آیه الله حاج سیدمحمدعلى ابن الرضا خوانسارى در کودکى، سیره و سلوک آیهالله حاج شیخ علىاکبر برهان و آیهالله سیدمحمدتقى غضنفرى و آیهالله سیدحسین علوى خوانسارى در ایام نوجوانى در کنار جذبههاى معنوى و اخلاقى حکیم آیت الله الهى قمشهاى که در دوارن دبیرستان در درس اخلاق وى شرکت مىکرد موجب شد تا استاد انصاریان پس از مشورت با حکیم آیه الله الهى قمشهاى «رحمه الله» دروس طلبگى را آغاز کند و با ورود به حوزهى علمیه به آرزوى دیرینه خود جامهى عمل بپوشاند. خبر طلبه شدن استاد براى برخى از روحانیون منطقهى خوانسار به قدرى خوشایند بود که علماء آن منطقه ایشان را فوق العاده مورد تقدیر و تشویق قرار دادند استاد انصاریان در حوزهى علمیه تهران پس از گذراندن دروس ادبیات و اتمام معانى و بیان و بدیع نزد حجه الاسلام و المسلمین جوادى درس خصوصى معالم الاصول را نزد عالم ربانى حضرت آیهالله میرزاعلى فلسفى «رحمه الله» به پایان برد ، پس از اتمام این مقدمات حضرت استاد آماده هجرت به شهر جهاد و علم و اجتهاد بارگاه نورانى حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها شدند. استاد انصاریان در حوزه علمیه قم از دروس معنوى و عرفانى آیت الله حاج شیخ عباس طهرانى رحمه الله و حاج آقا حسین فاطمى بهره مند و به دست مبارک آیت الله حاج شیخ عباس طهرانى ملبس شد. در حوزهى علمیه قم، رسائل، مکاسب و کفایه نزد آیات عظام فاضل لنکرانى (ره)، اعتمادى، صالحى نجفآبادى و صانعى فرا مىگیرد و پس از اتمام سطوح عالیه در درس خارج آیات عظام، سید محمد محقق داماد، حاج شیخ حسینعلى منتظرى، شیخ ابوالفضل نجفى خوانسارى، حاج میرزا هاشم آملى حاضر شد و مباحث حکمت را از محضر آیه الله انصارى شیرازى و مرحوم اشکورى آموخت. ثمره ى سالها درس و بحث استاد انصاریان در حوزهى قم در اجازهنامههاى علمى و روایى از محضر بزرگانى چون آیهالله العظمى میلانى، آیهالله العظمى آخوند ملا على معصومى همدانى، آیهالله العظمى سیداحمد خوانسارى، آیهالله العظمى امام خمینى (ره)، آیهالله العظمى گلپایگانى، آیهالله العظمى مرعشى نجفى، آیه الله میرزا خلیل کمره اى، آیهالله العظمى فاضل لنکرانى خود را نشان مىدهد. اما میوهى سالها تلاش او در درس و بحث و زیارت بارگاه فاطمه معصومه سلام علیها و اساتید اخلاق و عرفان، زاویه دید و معرفتى از قرآن و عترت بود که در خطابهها و نوشتارهاى وى به ظهور رسید و عاشقان مکتب اهلبیت علیهم السلام را سیراب کرد. چندین هزار مجلس سخنرانى و تبیین معارف الهى بر پایه اصیل ترین منابع علمى شیعه که دستاورد آن بیش از نه هزار نوار سخنرانى بىتکرار است و بیش از یکصد جلد تألیف پژوهشى در حوزه هاى مختلف علوم دینى است. بر کسى پوشیده نیست، ترجمه تخصصى است، که هر کس را صلاحیت ورود به عرصهى آن نیست، چرا که گذشته از ممحض بودن فرد در آن و تلاش براى تسلط بر دو زبان مبدء و مقصد، نیازمند احاطه کامل به موضوع و درک درست از واژگان و مفاهیمى است که مترجم بتواند با استخدام آنان امانتدار زبان مبدء و انتقال معانى و مفاهیم هم به مخاطب باشد. ترجمهى «قرآن مجید»، «نهجالبلاغه»، «صحیفهى سجادیه» و «مفاتیح الجنان» از سوى استاد به گونهاى در جامعهى علمى، ادبى خود را به منصه ظهور رسانده است که گویى استاد تمام عمر خود ممحض در حوزهى ترجمه بوده است. تسلط استاد بر ادبیات عرب و ادبیات فارسى و درک درست از معانى و مفاهیم قرآن و کلام اهل بیت علیهم السلام موجب شده است تا استاد بهاءالدین خرمشاهى در کتاب «بررسى ترجمههاى امروزین فارسى قرآن کریم» پس از نقد و بررسى این ترجمه در جمعبندى نهایى آن، قضاوت اندیشمندان و منتقدان و قرآن پژوهان و نیز برداشت خود را این گونه به پایان برد. «آن را ترجمهاى موفق و مفهوم و داراى کمترین میزان لغزش و سهو علمى، ارزیابى مىکنند، چنان که ارزیابى ماهم همین است و این ترجمه را از بهترین ترجمههاى عصر جدید مىدانیم» همچنین استاد بهاءالدین خرمشاهى اضافى مى نماید: «شاید خوانندگان گرامى از این ارزیابى انتقادى که بیشتر محسنات و موفقیتهاى ترجمه و مترجم را بیان مى کند قدرى تعجب کنند که با مقاله هاى دیگر همین کتاب هم فرق دارد. پاسخش این است که نگارنده این سطور برگه دانى دارد که دهها مورد از لغزشگاه هاى ترجمه را در آنجا طبق نظم و ترتیب قرآنى سوره ها و آیه ها آورده است و در ارزیابى انتقادى هر ترجمه اى به آن مراجعه مى کند. حال این از حسن و میزان بالاى درجه دقت ترجمه ایشان استکه در اغلب مواردگرفتار لغزشها در ترجمه نشده اند و نقد نیز فقط گفتن و بر شمردن و جست و جو کردن کژیها و کاستیها نیست و اخلاق و انصاف، پوشیده داشتن محسنات را روا نمى دارد» تسلط استاد بر معارف الهى و موضوعات دینى و برداشتهاى عالمانه و عارفانه ایشان از آیات و روایات و ادعیهى مأثوره از اهلبیت علیهم السلام موجب شده است که کتب ایشان مورد استقبال تشنگان معارف وحیانى و اهل بیت علیهم السلام در خارج از کشور قرار گیرد. ترجمهى دهها جلد از کتابهاى استاد انصاریان به زبانهاى عربى، اردو، انگلیسى، ترکى استامبولى، نام این استاد ترجمه را نیز در فهرست اساتیدى قرار داده است که کتابهایش به زبانهاى زندهى دنیا هم ترجمه شده است. انس و الفت معنوى استاد انصاریان از دوران طفولیت با «قرآن»، «نهجالبلاغه»، «صحیفهى سجادیه» و «مفاتیح الجنان» که با گذشت زمان به تلاش براى ارتباط با معانى و مفاهیم این کتب الهى و نورانى انجامید به منبع اصلى مباحث و سخنرانیها و نوشتارهاى ایشان تبدیل شد، تکرار واژهها و مفاهیم نورانى و تحقیق و تتبع در کشف معانى برداشتهاى نوین از این کتب در طى سالهاى متمادى او را به سمت تفسیر و شرحى از آیات و روایات و نیز ادعیهى مأثور از اهلبیت علیهم السلام رساند که از لطافتها و ظرافتهاى خاص به خود برخوردار است تا جایى که مرجع فقید آیتالله العظمى فاضل لنکرانى در تاریخ 4/ 9/ 1385 پیرامون تفسیرحکیم استاد انصاریان مرقوم فرمودهاند. انصاف آن است که توجه به وسعت اطلاع وى (استاد انصاریان) از معارف و احاطه بسیار خوبى که به مضامین آیات و روایات دارند نکات جالب و بدیعى را در این تفسیر از خود به جاى گذاشتهاند».در کنار شرح و تفسیر نهجالبلاغه، و «مفاتیح الجنان» شرح و تفسیر صحیفهى سجادیه در 7 جلد که با ویرایش جدید در 15 مجلد به چاپ مىرسد از جایگاه ویژهاى برخوردار است که مورد استقبال پژوهشگران و جستجوگران معارف اهل بیت علیهم السلام قرار گرفته است.پژوهش و نگارش کتب مختلف در زمینههاى «تاریخ و سیره»، «عرفان و حکمت»، «اخلاق و معارف اسلامى»، «اصول و عقاید»، «تربیتى و اجتماعى»، و شعر و ادبیات و .... استاد انصاریان را در فهرست پژوهشگران و نویسندگان پرتلاش در حوزهى معارف اسلامى قرار داده است.در میان دهها عنوان کتاب برخى از نوشتارهاى استاد، از محبوبیت و لطافتى خاص برخوردار است که ریشه در نگاه عالمانه و عارفانه این استاد به برخى از موضوعات مطرح در جامعه دارد.کتاب گرانسنگ «عرفان اسلامى» که تفسیر و شرحى علمى بر مصباح الشریعه امام صادق علیه السلام است. در 15 مجلد که با مطالعهى آن مىتوان به تفاوت «عرفان ناب اسلامى» با عرفانهاى کاذب پى برد و در محضر قرآن و عترت از شاهراه هدایت جدا نشده از جمله کتبى است که خلاء فرهنگى را در جامعه کنونى پر کرده است.استاد انصاریان که در صورت تبدیل نوارهاى سخنرانىهاى غیر تکرارى او در چهل سال اخیر به متن نگارشى تعداد مجلدات آن به 200 جلد خواهد رسید، از طبعى لطیف و نثرى سلیس برخوردار است که در سراسر خطابهها و نوشتارهاى وى مشهود و ملموس است.در فهرست کتابهاى استاد، «دیوان اشعار» و متون به نظم کشیدهاى چون «مناجات عارفان»، «چشمه سار عشق» به چشم مىخورد، استاد همواره در بیان معارف اهل بیت علیهم السلام بر اساس استدلال و بر محور عقلانیت سخن مىگوید و بر این نکته تأکید داشته و دارد که نسخهى نجاتبخش بشریت تنها «قرآن» و « عترت» است و تنها با گشودن درب معارف این دو به روى انسان گمشدهى امروز مىتوان طعم شیرین «عبودیت» واقعى را به جهانیان چشاند. میانگین امتیاز کاربران: 0.0 (0 رای) 12345 برای نظر دادن ابتدا باید به سیستم وارد شوید. برای ورود به سیستم روی کلید زیر کلیک کنید. ورود
شمه اى از زندگانى استاد حسین انصاریانقرنهاست که شهرستان خوانسار چهره هاى بزرگ علمى و ادبى و هنرى و چهره هایى بس ماندگار را به جامعه بشرى تحویل داده است .چهره هاى عالم و ملکوتى مانند مرحوم آیة الله العظمى آقا حسین خوانسارى (رحمه الله) ، مرحوم آیة الله العظمى آقا جمال خوانسارى (رحمه الله) ، مرحوم آیة الله العظمى سید محمد تقى خوانسارى (رحمه الله) ، مرحوم آیة الله العظمى سید احمد خوانسارى (رحمه الله) و هزاران عالم دیگر همگى برخاسته از این قطعه ایران اسلامى مى باشند . دانشمند معظم ، استاد حسین انصاریان در18 آبان ماه سال 1323 در این شهر عالم پرور متولد شد .پدر او از خاندان حاج شیخ مى باشد . این خاندان از خانواده هاى شناخته شده و خدمتگذار به دین بوده اند و عالمان باعظمتى در این خاندان بزرگ به چشم مى خورد . مرحوم آیة الله العظمى شیخ موسى انصاریان ( خوانسارى ) (رحمه الله) که شخصیت علمى و دینى او بر اهل فن پوشیده نیست نیز از همین خانواده بود .مرحوم امام خمینى رضوان الله تعالى علیه مى فرمودند : بهترین کتاب صلاة در فقه شیعه ، کتاب مرحوم آیة الله انصاریان مى باشد . او دهها اثر علمى از خود بجا گذاشت که منیة الطالب که تقریرات درس مرحوم نائینى است از آثار علمى آن بزرگوار مى باشد .در شهر نجف قاطبه علما به مرجعیت آن مرحوم ـ بعد از آیة الله العظمى اصفهانى ـ اعتقاد داشتند ، اما عمر او کفاف نداد و قبل از مرحوم سید از دار دنیا رفت .خانواده مادرى استاد ، از سادات مصطفوى آن شهر مى باشند که جد مادرى استاد از چهره هاى شناخته شده و امین آن شهر بوده و بارها اتفاق مى افتاد که علماى زیادى که از نجف و قم به خوانسار مى آمدند به منزل او وارد مى شدند .استاد در سن 3 سالگى خاطره اى در این مورد بیان مى کنند :« روزى آیة الله العظمى محمد تقى خوانسارى (رحمه الله) به منزل جد ما آمده بود . من در سنین کودکى در اتاق را باز کردم و مستقیم به طرف آیة الله خوانسارى رفتم و در آغوش او نشستم . پدربزرگم جلو آمد که من را به اندرون ببرد . آیة الله خوانسارى جلوى او را گرفت و مرا نوازش کرد و از من پرسید : مى خواهى در آینده چکاره شوى؟ جواب دادم : مى خواهم مثل شما بشوم . ایشان در حق من دعا کرد .هر گاه شبح آن خاطره از ذهنم مى گذرد ، و یاد آن چهره ملکوتى و دعاى آن بزرگوار که مى افتم ، یکى از شیرین ترین خاطرات عمرم در ذهنم تداعى مى شود » .استاد انصاریان در سومین بهار زندگى بود که دست تقدیر ، خانواده او را منتقل به تهران کرد ، و در یکى از محله هاى مذهبى آن شهر ـ خیابان خراسان ـ سکونت گزیدند .محور علمى آن منطقه در آن زمان مرحوم آیة الله حاج شیخ على اکبر برهان (رحمه الله) بود . استاد در همان اوان کودکى از محضر پرفیض آن استاد الهى بهرمند شد . معظم له بارها به این نکته اذعان مى کند که : « تاکنون مانند و همتاى او را در میان چهره هاى روحانى ندیده ام » .آیة الله برهان که عالمى تحصیل کرده و مجتهدى وارسته بود ، در آن روزها امامت جماعت مسجد لُر زاده را عهده دار بود . آن عالم آگاه مسجد را به نحوى اداره مى کرد که خردسال و جوان و پیر مجذوب آن کانون الهى بودند . همچنین آن مرحوم مدرسه اى را در آن منطقه بنا گذاشت که شاگردان از کلاس اول تحت تربیت مستقیم آن مرحوم قرار گرفته بودند .استاد انصاریان یکى از خاطرات خود را در مورد مرحوم برهان چنین بیان مى کند :« بارها از آن مرحوم در منبر و کلاس شنیده بودم که علاقه اى نداشت در تهران از دنیا برود و در تهران دفن شود ، و این مسأله به عنوان دعایى در آمده بود که آن مرحوم با اشک چشم در لیالى احیا به محضر پروردگار عرضه مى کرد . عاقبت آن بزرگوار در سال 1338 زمانى که من 14 سال بیشتر نداشتم در سفر حج در حریم امن پروردگار از دنیا رفت و پیکر پاک او در شهر جده نزدیک به مدفن حضرت حوا دفن گردید » .دیدن چهره ملکوتى آن استاد اخلاق ، و منش و روش زندگانى او در استاد اثر عمیق بخشید ، به نحوى که استاد جاى خالى آن معلم الهى را تا هم اکنون نیز در وجود خود حس مى کند .استاد انصاریان از کودکى با چهره هاى الهى مأنوس بود . چهره هایى مانند مرحوم آیة الله سید محمد تقى غضنفرى (رحمه الله) از علمای بزرگ شهر خوانسار ـ که باز هم خاطره اى از آن مرحوم از زبان استاد بیانگر این انس و الفت روحانى و معنوى معظم له با بزرگان و فرزانگان است :« سال اولى که به سلک محصلان دینیّه در آمده بودم ، و خبر آن به مرحوم غضنفرى رسید ، در منزل خود به مناسبت طلبگى من مهمانى خاطره انگیزى را ترتیب داد و در آن مهمانى از بستگان پدرى و عده اى از اهالى محل را دعوت نمود .این مهمانى از آن عالم وارسته آن هم به مناسبت اینکه من قدم در وادى علم گذاشته بودم آن هم در سنین جوانى ، اثر تشویقى بسزایى در من داشت . مرحوم غضنفرى عالمى وارسته و ساده زیست بود و سالها در شهر خوانسار در زمان طاغوت نماز جمعه را اقامه مى نمود » .یکى دیگر از آن چهره هاى ملکوتى ، مرحوم آیة الله سید حسین علوى خوانسارى (رحمه الله)بود . مرحوم علوى از مجتهدان سرشناس خوانسارى بود و درمحله بالاى خوانسار ـ محله مادرى استاد ـ اقامه جماعت و تدریس داشته و صدها محصل علوم دینى از محضر او استفاده ها بردند . ایشان در حالى از نجف اشرف به خوانسار آمده بودند که استادان آن بزرگوار اجتهاد او را مکتوباً تصریح نموده بودند .باز هم پاى صحبت استاد مى نشینیم و خاطره اى از آن مرحوم مى شنویم :« سال اولى بود که ملبس به لباس روحانیت شده بودم و براى دیدن جد مادرى مرحوم سید محمد باقر مصطفوى (رحمه الله) و جده ام و اقوام به خوانسار رفته بودم . یکى از آشنایان مرا در خیابان دید و گفت : حاضرى ده شب در مسجد آقا اسد الله منبر بروى ؟ گفتم : حاضرم . روز اولى که به مسجد رفتم دیدم آن عالم بزرگوار ـ مرحوم آیة الله علوى ـ در جمع مستمعان نشسته است . تعجب کردم که آن عالم و مجتهد بزرگوار به چه مناسبت پاى منبر جوان نوپایى چون من آمده بود ، پیش خود گفتم : شاید با بانى مجلس رابطه اى دارد ، اما با کمال تعجب دیدم تمام این ده روز در مجلس شرکت کرد و شرکت او هم بخاطر تشویق من بوده است » .یکى دیگر از آن چهره ها آیة الله حاج سید محمد على ابن الرضا خوانسارى دامت برکاته است که استاد از کودکى به مناسبت نسبت فامیلى که به ایشان داشتند ، با ایشان حشر و نشر داشته اند . استاد در خصوص ارتباط با این عالم متخلق چنین مى فرماید :« از همان ایام کودکى یک نکته اساسى و زیبا از حضرت آقاى ابن الرضا دامت برکاته ـ که داراى موقعیت علمى و شخصیت اجتماعى ممتاز و صفاى باطن هستند ـ در ذهنم نقش بسته بود که : در هر شب جمعه بعد از نماز عشاء ، زیارت حضرت اباعبدالله الحسین (علیه السلام) ( وارث ) را ایستاده و با شور و حال براى عموم مردم قرائت مى کردند که ارتباط این عالم بزرگوار به این کیفیت با حضرت سیدالشهداء (علیه السلام) اثرات مثبتى در روحیه من داشت » .از جمله افرادى که استاد با آن چهره ها ارتباط داشته اند مى توان از مرحوم الهى قمشه اى (رحمه الله) نام برد که استاد در جلسه اخلاق آن مرحوم استفاده ها برده است .مجموعه این عوامل ـ عامل خانواده و مربّى اخلاق ـ باعث شد که استاد پس از تکمیل دروس دبیرستانى ، راه طلبگى را در پیش بگیرد و پس از مشورت با مرحوم الهى قمشه اى (رحمه الله) دروس طلبگى را آغاز کند .تحصیلات استاد در دو حوزه علمى تهران و قم بوده است . در تهران ادبیات را آغاز مى کند و پس از اتمام ادبیات به محضر عالم ربانى حضرت آیة الله میرزا على فلسفى دامت برکاته ـ که آن روزگار بعد از مرحوم برهان در مسجد لُر زاده اقامه جماعت داشته اند ـ مى رسد و از ایشان تقاضا مى کند کتاب معالم الاصول را به صورت خصوصى براى ایشان تدریس فرماید . آن عالم کم نظیر ـ که جزء معدود کسانى هستند که مرحوم آیة الله العظمى خوئى (رحمه الله) کتباً به اجتهاد او تصریح داشته ـ تقاضاى استاد را مى پذیرد و پس از اتمام لمعتین و معالم از محضر آیة الله فلسفى کسب اجازه مى نماید تا به حوزه علمیه قم مهاجرت نماید . آیة الله فلسفى استاد را تشویق نموده و ایشان را با مهربانى در آغوش مى گیرد و زمانى که استاد تقاضاى نصیحتى مى کند که ره توشه راه او باشد ، آیة الله فلسفى حدیثى را از پیامبر بعنوان هدیه و زاد به او مى فرماید که : « مَن کَانَ لِلَّهِ کانَ اللّهُ لَه » . استاد انصاریان مى فرماید : « از آن روز تا به امروز سعى کردم به سفارش ایشان عمل کنم و دست عنایت خداوند را هم در زندگی خود دیدم . آرى ، هرکس که با او باشد خدا نیز با او خواهد بود » .استاد در حوزه علمیه قم نیز مانند تهران سعى مى نماید با چهره هاى الهى مأنوس باشد . لذا به محضر مرحوم آیة الله حاج شیخ عباس طهرانى (رحمه الله) مى رسد و از محضر پربرکت او بهره ها مى برد .همچنین در جلسات اخلاقى مرحوم حاج آقا حسین فاطمى (رحمه الله) شرکت مى نماید و در این زمینه مى فرماید :« غالب سخنرانى هاى اخلاقى آیة الله فاطمى همراه با اشک چشم و شور و حال از جانب خود آن مرحوم و شاگردان بود » .سرانجام بدست مبارک مرحوم آیة الله حاج شیخ عباس طهرانى (رحمه الله) ملبس به لباس روحانیت مى گردد و تحصیلات خود را اینگونه ادامه مى دهد :رسائل و مکاسب و کفایه را نزد علماى گرانقدرى مانند آیة الله اعتمادى ، آیة الله العظمى فاضل لنکرانى ، آیة الله صالحى نجف آبادى و آیة الله صانعى فرا مى گیرد .پس از اتمام سطوح عالیه وارد مرحله استنباطى فقه و اصول ـ درس خارج ـ مى گردد . در این قسمت هم از محضر فقهاى عظام : مرحوم آیة الله سید محمد محقق داماد (رحمه الله) ، مرحوم آیة الله منتظرى(رحمه الله) ، مرحوم آیة الله حاج شیخ ابوالفضل نجفى خوانسارى (رحمه الله) و بالاخص سالیانى از محضر مرحوم آیة الله العظمى حاج میرزا هاشم آملى (رحمه الله) استفاده ها مى نماید ، که حاصل این برهه از ایام تحصیلى استاد ، تقریرات گرانمایه فقه و اصول درس مرحوم آیة الله حاج میرزا هاشم آملى (رحمه الله) است که ایشان به رشته تحریر در آورده اند ، که این اثر بصورت مخطوط می باشد و مباحث حکمت را از حضور آیة الله گیلانى معانی و بیان و بدیع را از محضر حجة الاسلام و المسلمین جوادی در تهران استفاده نمودند .لازم بذکر است که در پس این تلاش چشم گیر ، معظم له از بزرگان آیات و مراجع تقلید مانند : مرحوم آیة الله العظمى میلانى (رحمه الله) و مرحوم آیة الله العظمى آخوند همدانى (رحمه الله)و مرحوم آیة الله کمره اى (رحمه الله) و مرحوم آیة الله العظمى گلپایگانى (رحمه الله) و مرحوم آیة الله العظمى حاج سید احمد خوانسارى (رحمه الله) و مرحوم آیة الله العظمى مرعشى نجفى (رحمه الله) و مرحوم آیة الله العظمى امام خمینى (رحمه الله) صاحب اجازات علمیه و روائیّه مى باشند .استاد بعد از تحصیل علوم دینى و اتمام مدارج عالیه حوزوى و استفاده از محضر بزرگان و اساتید حوزه علمیه براى رسیدن به هدف اصلى خود ـ که مهمترین مسئله براى یک محصل علوم دینى محسوب مى شود ـ که همان تحقیق و تألیف و تبلیغ علوم اسلامى مى باشد ، از حوزه علمیه قم به تهران مراجعت مى نماید و تاکنون بیش ازچهل سال است که علاوه بر حدود سی هزار ساعت سخنرانی در داخل وخارج کشور مشغول خدمت در انجام وظائف الهى مى باشند .شش هزار نوار سخنرانى بى تکرار و بیش از هشتاد عنوان کتاب درقالب 128 جلد ـ از محصولات اقامت اجبارى معظم له در تهران مى باشد .فهرست تألیفات فارسی:1 ـ ترجمه قرآن کریم .2 ـ ترجمه نهج البلاغه .3 ـ ترجمه صحیفه سجادیه .4 ـ ترجمه و بازنویسى مفاتیح الجنان .5 ـ شرح دعاى کمیل جلد 1و2. چاپ جدید6 ـ اهل بیت (علیهم السلام) عرشیان فرش نشین7 ـ معاشرت .8- جلوه های رحمت الهی9- فرهنگ مهرورزی10- عبرت آموز11- زیباییهای اخلاق12- توبه آغوش رحمت13- بربال اندیشه (جلد 1)14- بر بال اندیشه (جلد 2)- در دست چاپ15- با کاروان نور16- سیمای نماز17- لقمان حکیم18- فروغی از تربیت اسلامی19- رسائل حج20- دیوان مسکین (مجموعه اشعار عرفانی)21- پرسشها و پاسخها- 5 مجلد (در دست چاپ)22- نظام خانواده در اسلام23- مونس جان24- عرفان اسلامى ( شرح مصباح الشریعه ) 15 مجلد . چاپ جدید25- دیار عاشقان (تفسیرو شرح صحیفه سجادیه ) 15 مجلد . (چاپ جدید)26- سیری در معارف اسلامی جلد 1(عقل کلید گنج سعادت)27- سیری د رمعارف اسلامی جلد2(عقل محرم راز ملکوت)28- سیری د رمعارف اسلامی جلد3(حدیث عقل و نفس)29- مجموعه سخنرانیهای موضوعی(22 عنوان) قطع پالتویی.30- اسلام و کار و کوشش .31- اسلام و علم و دانش .32- امام حسن بن على (علیه السلام) را بهتر بشناسیم .33- معنویت ، اساسى ترین نیاز عصر ما .34 ـ بسوى قرآن و اسلام .35 ـ مرز روشنایى ( اشعار ) .36 ـ مناجات عارفان ( اشعار ) .37 ـ چشمه سار عشق ( اشعار ) .38 ـ گلزار محبت ( اشعار ) .39 ـ عبرتهاى روزگار .40 ـ نسیم رحمت .41 ـ اخلاق خوبان .42 ـ در بارگاه نور .43 ـ چهل حدیث حج .44 ـ حج وادى امن .45 ـ چهره هاى محبوب و منفور قرآن .46 ـ ادب و آداب زائر47 ـ راهى بسوى اخلاق اسلامى .48 ـ ولایت و رهبرى از دیدگاه نهج البلاغه .49 ـ مجموعه مقالات .51 ـ عبودیت .52 ـ شفا در قرآن .53 ـ نفس .54 ـ تقریرات درس مرحوم آیت الله العظمى حاج میرزا هاشم آملى ( مخطوط ) .55 ـ تقریرات درس خارج مرحوم آیة الله حاج شیخ ابوالفضل نجفى خوانسارى ( مخطوط ) .56-سیری درمعارف اسلامی(18 جلد مجموعه سخمرانی های موضوعی) همچنین کتابهاى استاد معظم که تا کنون به زبانهاى خارجى ترجمه وچاپ شده عبارتند از :1 ـ با کاروان نور ( انگلیسى ) .2 ـ نظام خانواده در اسلام ( انگلیسى ) .3 ـ نظام خانواده در اسلام ( اردو ) .4 ـ نظام خانواده د ر اسلام ( روسى) .5 ـ نظام خانواده در اسلام ( ترکى استانبولى) .6 ـ نظام خانواده در اسلام ( عربى ) .7 ـ شرح دعاى کمیل ( عربى ) .8 ـ شرح دعاى کمیل ( اردو) .9 ـ شرح دعاى کمیل ( انگلیسى ) .10 ـ توبه آغوش رحمت ( عربى ) .11 ـ توبه آغوش رحمت ( انگلیسى ) .12 ـ توبه آغوش رحمت ( اسپانیولی) .13- توبه آغوش رحمت (اردو)14 ـ لقمان حکیم ( اردو ) .15- دیار عاشقان (انگلیسی) دوجلدی16- اهلب بیت (اردو)17- اهل بیت(عربی)18- اهل بیت(انگیسی)19- اهل بیت(روسی) 20- معاشرت (عربی اردو انگلیسی)