9- تراژدی گوجه در غیاب صنایع تبدیلی/ درختان انبه به داد کشاورزان هرمزگان رسیدند

اقلیم گرم و خشک و کم آبی 15 ساله هرمزگان موجب شده کشاورزان منطقه از آبیاری غرق آبی و کشت در مزارع سطح وسیع و سنتی دست بردارند و به کشت داربستی بویژه در تولید گوجه فرنگی روی آورند. استفاده از کشت داربستی در هرمزگان از تعطیل شدن فعالیت‌های کشاورزی در روستاها و همچنین مهاجرت ساکنان آنها به نقاط شهری جلوگیری کرده است. تولید 6 تا 8 برابری محصول گوجه فرنگی خارج از فصل در روش داربستی نسبت به کشت سنتی در هر هکتار و برداشت زودتر محصول حداقل به مدت سه هفته از مزیت‌های این شیوه از کشت است. 
از هر هکتار مزرعه گوجه فرنگی کشت شده به روش سنتی حدود 30 تن محصول برداشت می شود، اما با رعایت به موقع زمان کشت در یکی از مزارع الگویی کشت داربستی در دهستان کهورستان از توابع بندرخمیر رکورد تولید 250 تن محصول به ثبت رسیده است. کارشناسان می‌گویند در صورت حمایت دولت با تامین و پرداخت تسخیلات ارزان قیمت برای ایجاد سازه‌های کشت داربستی، می‌توان صدها شغل ماندگار در شهرها، بخش ها، روستاهای نوار ساحلی و حتی جزایر چهارده گانه این استان در خلیج فارس ایجاد کرد.

از آنجایی که هزینه احداث و آماده سازی هر هکتار سازه برای کشت داربستی کمتر از یک دهم روش گلخانه‌ای مدرن است، ساکنان نواحی ساحلی هرمزگان برای کشت داربستی رغبت بیشتری از خود نشان داده‌اند. با توجه به اقلیم مناسبی که در نوار ساحلی استان هرمزگان وجود دارد نیازی به احداث گلخانه‌های مدرن نیست. هزینه احداث یک هکتار سازه داربستی بین 400 تا 500 میلیون ریال یعنی یک دهم گلخانه مدرن است و میزان برداشت محصول از هر هکتار  بین 6 تا 8 برابر کشت سنتی است. هر 30 هکتار کشت داربستی با 245 هکتار کشت سنتی برابری می‌کند و به همین ترتیب میزان مصرف آب، سم، کود، نیروی انسانی، برق و سوخت مورد نیاز برای موتورهای دیزلی آب کشاورزی نیز کاهش پیدا می‌کند.

در همین زمینه با عبدالله رئیسی از تولیدکنندگان گوجه داربستی در استان هرمزگان به گفت و گو پرداخته‌ایم تا با چالش‌های کشاورزی داربستی هرمزگان بیشتر آشنا شویم.

آقای رئیسی درباره محصول تولیدی‌اش می گوید: "گوجه‌ای که به شیوه داربستی تولید می‌شود کیفیت بسیار عالی دارد که قابل مقایسه با نوع سنتی آن نیست. این محصول از هر گونه آفتی محفوظ است. هزار متر کشت داربستی برابری می‌کند با یک هکتار کشت سنتی آن. این روش در صرفه جویی آب، کود و نیروی انسانی بسیار موثر است. همچنین ماندگاری گوجه داربستی نسبت به گوجه زمینی حداقل 20 روز بیشتر است."

او درباره آغاز به کارش می‌گوید: "دو سال قبل از طریق بسیج سازندگی با پرورش داربستی گوجه آشنا شدم. قبل از آن به باغداری مشغول بودم و هنوز هم در کنار تولید گوجه کار باغداری و تولید مرکبات را ادامه می‌دهم. در کلاس‌های آموزشی بسیج سازندگی شرکت کردم و کشت داربستی را به طور کامل آموختم. پس از آن 20 میلیون تومان از بسیج سازندگی وام گرفتم و سازه‌های داربستی را در محوطه‌ای به وسعت 3 هزار متر احداث کردم. همان سال اول محصول قابل توجهی تولید کردیم و سود بسیار خوبی بدست آوردیم و برای 3 نفر اشتغالزایی شد."

 عبدالله رئیسی می افزاید: "متاسفانه در سال دوم با مشکل بسیار بزرگی روبرو شدیم و همه محصولمان از بین رفت. ما بیش از 50 تن گوجه تولید کردیم اما برخلاف سال گذشته هیچ تقاضایی در هرمزگان برای خرید آن وجود نداشت، یعنی محصولمان را کیلویی 100 تومان هم نمی خریدند، وضعیت به گونه ای شد که چیدن گوجه ها با توجه به هزینه کارگر وسبد به صرفه نبود و اصلا گوجه ها را نچیدیم."

 او درباره علت بروز این مشکل به صورت ناگهانی خاطرنشان می کند: "نمی دانیم چرا این اتفاق افتاد. تولید کنندگان قدیمی تر می گویند یک سال در میان اوضاع به همین صورت در می آید، یعنی یک سال بازار گوجه خیلی خوب است و سال بعد هیچ تقاضایی وجود ندارد. اگر گوجه ها فروش می رفت بین 30 تا 40 میلیون تومان سود می کردیم. در منطقه ما صنایع تبدیلی وجود ندارد و اصلا کارخانه تولید رب گوجه فرنگی نداریم. اگر یک کارخانه تولید رب گوجه فرنگی در منطقه احداث شود با توجه به قیمت مناسب گوجه در هرمزگان و با ارزش افزوده ای که از فرآوری گوجه حاصل می شود، سود زیادی از رب تولید شده بدست می آید و محصول تولید کنندگان گوجه هم روی دستشان نمی ماند. در حال حاضر مهمترین مشکل ما فقدان صنایع تبدیلی است. این را هم بگویم که بسیج سازندگی قرار بود 10 میلیون تومان دیگر به ما وام بدهد و حتی مسئول محترم بسیج سازندگی استان هم نامه در خواست ما را امضا کرد اما بانک مهر اقتصاد این وام را پرداخت نکرد."

 آقای رئیسی در کنار تولید گوجه داربستی به تولید مرکبات نیز مشغول است. او در این باره اظهار می کند: "درخت های انبه امسال ما را نجات دادند. هرمزگان و چابهار منبع تولید انبه در ایران هستند و در جای دیگری کشت نمی شوند. امسال 10 تن انبه تولید کردیم. هر درخت 15 تا 20 ساله انبه سالانه حداقل 3 میلیون تومان سود خالص می دهد و من 45 درخت انبه داشتم. اگر این درختان انبه نبودند امسال کمرمان می شکست. انبه بازار بسیار خوبی دارد و ترشی انبه طرفداران زیادی پیدا کرده است."

 این کشاورز هرمزگانی در پایان می گوید: "با وجود تجربه فروش نرفتن محصولات مان در سال قبل، باز هم مشغول آماده کردن زمین و شخم زدن هستیم و قصد نداریم از تولید گوجه صرف نظر کنیم. کشاورزان می گویند امسال سال خوب شدن بازار گوجه است، تا چه پیش آید."